Blog

Waar ligt Kuinre?

De oudste kaart van Kuinre is van Jacob van Deventer, omstreeks 1560. Bij archeologisch onderzoek is gebleken dat de lintbebouwing langs een noord-zuid georiënteerde dijk teruggaat tot de 12de eeuw. Aan het einde van de bebouwing stond een kerk, die inmiddels is verdwenen.

Voor de voltooiing van de Afsluitdijk lag Kuinre aan de Zuiderzee, aan de monding van de Tsjonger, die ook Tjonger, Kuinder of Kuunder wordt genoemd, en de Linde (Lende), die de grens tussen Friesland en Overijssel vormt.

Oorkonde

In een oorkonde uit 1118 staat Kuinre voor het eerst vermeld. Op de landtong tussen beide riviertjes bouwden vissers al in het begin van de 12e eeuw hun huizen, en vonden in de riviermonding een veilige, natuurlijke haven voor hun scheepjes.

Herkomst van de naam

De nederzetting werd vernoemd naar het riviertje de Kuinder en kreeg de naam Kuinre. Een andere mogelijke verklaring van de herkomst van de naam: Kuinre, Kunre, Kunne betekent koning ofwel, heer. Het dorp, of: de heerlijkheid Kuinre, groeide in de loop der eeuwen uit tot een bescheiden handels-, vissers- en havenplaatsje.

De Kuinderburcht

Vissers uit Kuinre vonden wel eens stenen in hun netten en ze vermoedden dat die van een kasteel afkomstig waren. Op luchtfoto’s van de Britse Royal Air Force is te zien dat dit juist is. Er waren sporen van een burcht te zien. Bij de drooglegging van de Noordoostpolder in 1942 ontdekte men bij archeologisch onderzoek ook een tweede burcht. De fundering van de eerste burcht is gedeeltelijk gereconstrueerd, terwijl ook het poortgebouw en de waterput gedeeltelijk opnieuw zijn opgebouwd. De tweede burcht is met aarde afgedekt.

Roofridder

De eerste burcht, een mottekasteel, werd rond 1165 gebouwd door de heren van Kuinre. De bisschop van Utrecht maakte de burcht, onder leiding van de roofridder Henric de Crane, ‘heer van Kuinre’, die een waar schrikbewind voerde, tot een steunpunt in de strijd tegende Friezen. In 1196 verwoestten de Friezen de burcht, maar al in 1204 verrees er een nieuw kasteel. Deze burcht is waarschijnlijk onder dreiging van eb en vloed van de Zuiderzee in 1378 verlaten.

De tweede burcht werd meer landinwaarts, aan de andere over van de Kuinder, gebouwd, maar kort na 1530 weer afgebroken. De Zuiderzee overspoelde geleidelijk de restanten.

Kuinderschans

In de tachtigjarige oorlog raakte Kuinre, door zijn strategische ligging bij de monding van de Kuinder in de Zuiderzee en aan de weg van Vollenhove naar Lemmer, verwikkeld in de strijd tussen de Spanjaarden en de Staatsgezinden. In 1572 wierpen de Spanjaarden onder leiding van de Spaanse stadhouder Caspar de Robles een schans op rondom de kerk. De Kuinderschans lag ingeklemd tussen de Kuinder en de Zuiderzee en was onderdeel van de Friese waterlinie. Het militaire belang van de Kuinderschans eindigde in het rampjaar 1672, toen de troepen van de bisschop van Munster hem veroverden. Enkele tientallen jaren later zijn de resten van de Kuinderschans verzwolgen door de Zuiderzee

Stormvloed

De Zuiderzee gaf welvaart, maar was ook een voortdurende bedreiging. In februari 1825 verwoestte een heftige stormvloed grote delen van Nederland, Duitsland en Denemarken. Rond de 800 mensen verloren het leven, ruim 300 van hen woonden in en rond Kuinre.

Haven verzand en schepen gestrand

In 1825 kreeg Kuinre een schutsluis, waarmee de waterstand kon worden geregeld. Doordat eb en vloed de haven niet langer uitschuurden, verzandde de haven. Veel schepen vergingen in het zicht van de haven.

De (zee)punters, die de vissers in Kuinre gebruikten, konden dankzij hun geringe diepgang de haven binnenlopen.

Het einde van de visserij

In 1845 kwam er, voor extra bescherming, een waaiersluis (die tegen de waterdruk in geopens en gesloten kan worden) in de monding van de Linde. De visserij had hierdoor ernstig te lijden. De doodsteek voor de Zuiderzeevisserij, en dus ook voor Kuinre als vissersdorp, kwam in 1932 met de voltooiing van de Afsluitdijk. In 1942 verloor Kuinre door de drooglegging van de Noordoostpolder de aansluiting met het open water van het IJsselmeer. De haven kwam toen midden in het land te liggen en is nu te vinden in het Kuinderbos, aan de rand van het dorp.

Watersport

Voor de opkomende watersport kreeg Kuinre geen betekenis. De Linde veranderde van een stromend riviertje in stinkend stilstaand water, en werd gedeeltelijk gedempt.

In 1988 werd de oude sluis ontgraven en gerestaureerd en in 1990 heeft Kuinre de vaarroute heropend, zodat de Linde en de Tjonger weer de verbinding tussen de Friese en Overijsselse meren vormen.

Er bestaan plannen om een randmeer te graven tussen het oude land en de Noordoostpolder, waardoor Kuinre als havenplaats mogelijk weer betekenis krijgt.

Oktober 2018